Agressie bij Ambulancezorg: Een Onderzoek naar Hanteerbaarheid en Reductie

Als de pieper gaat om 1 uur in de nacht worden de ambulancezorgprofessionals geroepen voor een man van 17 jaar oud met benauwdheidsklachten. De man zegt zijn puffer niet bij zich te hebben en heeft astma. “Er moet nu iemand komen!”

Auteur: Lotte Korver, ambulanceverpleegkundige

Eenmaal aangekomen staan er twee jonge mannen met een scooter en een klein handtasje op een donkere parkeerplaats. Een van de twee mannen geeft aan dat hij zijn puffer niet bij zich heeft en eist dat de ambulancezorgprofessionals hem naar huis brengen. Hij woont 20km verderop. Zijn vriend is op de scooter en kan hem niet brengen, want er zit geen benzine meer in de scooter. De ambulancezorgprofessionals proberen met de training (de-escalerend werken), die zij recent nog hebben gehad, de situatie onder controle te krijgen. De man stapt de ambulance in en raakt steeds geagiteerder. Hij begint te schelden en de ambulancezorgprofessionals te bedreigen. “Als jij mij nu niet naar mijn huis brengt dan weet ik je te vinden!” Hij scheldt nog met het woord kanker. De ambulancezorgprofessionals worden bang. Er wordt getwijfeld om de noodknop in te drukken. Als er wordt aangegeven dat de politie erbij kan worden gevraagd om hen eventueel naar huis te brengen, gaan de mannen er vandoor.

Inleiding
De ambulancezorg speelt een cruciale rol in de gezondheidszorg, waar hulpverleners vaak onder hoge druk en in noodsituaties opereren. Helaas is agressie een veelvoorkomend probleem binnen deze beroepsgroep. In dit artikel wordt ingegaan op het literatuur- en praktijkonderzoek dat is uitgevoerd door Ambulanceverpleegkundige Lotte Korver, met als doel inzicht te geven in de omgang met agressie door ALS-ambulancezorgprofessionals van Witte Kruis Ambulancezorg en aanbevelingen te doen voor verbetering.

Onderzoeksvraag en Doelstellingen
De centrale vraag tijdens dit onderzoek is: “Wat hebben ALS-ambulancezorgprofessionals van Witte Kruis Ambulancezorg nodig om agressie rondom de hulpverlening hanteerbaar te maken en/of te reduceren?” Om deze vraag te beantwoorden, zijn zowel literatuuronderzoek als praktijkonderzoek uitgevoerd, waarbij de interventies en technieken voor het omgaan met agressie in de ambulancezorg werden onderzocht.

Literatuuronderzoek
Uit het literatuuronderzoek kan worden geconcludeerd dat er geen “gouden standaard” methodiek kan worden gehanteerd bij de omgang met of reductie van agressie, wel worden er diverse interventies gebruikt in de omgang met verbaal en fysiek agressieve personen. Er komt naar voren dat er gebruik wordt gemaakt van het bekijken van videopodcasts over leerdoelen, deelname aan trainingen in de-escalerend werken en zelfverdediging, zowel online als klassikaal. Het aanpassen van de omgeving, het beleid en de procedures, het bieden van ondersteuning na een incident door een speciaal geschoold team voor de nazorg na agressie (bijvoorbeeld hulp bij het doen van aangifte), het gebruik van videobewaking, het inzetten van dwangmaatregelen en sedatie en het integreren van omgang met geweld in de organisatie zijn veelgebruikte interventies. Verder wordt er gewacht met de hulpverlening tot de politie het sein “veilig” heeft gegeven (bij mogelijke agressie- of geweldsincidenten die vooraf bekend zijn en waarbij de politie is ingezet). Registratie van incidenten, verbetering van nazorg, onderwijs en training, politieke aandacht, kennisoverdracht en situationele simulatietraining behoren ook tot de interventies die worden toegepast in de omgang met verbaal en fysiek agressieve personen. Daarnaast worden er in de gevonden onderzoeken ook nog wensen benoemd vanuit de zorgprofessionals, zoals meer publieke campagnes tegen geweld naar hulpverleners, verbetering van overdracht en ontvangen zij graag meer achtergrondinformatie vanuit de meldkamer of politie.

Praktijkonderzoek
Na het literatuuronderzoek werd een kwantitatief praktijkonderzoek uitgevoerd in de vorm van enquêtes onder ALS-ambulancezorgprofessionals van Witte Kruis Ambulancezorg. Het Witte Kruis is de grootste zelfstandige ambulanceorganisatie van Nederland. Zij verlenen ambulancezorg in vijf regionale ambulancevoorzieningen (RAV’s) in Nederland: RAV Haaglanden, RAV Kennemerland, RAV Noord-Holland-Noord, RAV Noord -en Oost-Gelderland en RAV Zeeland. De totale organisatie bestaat uit ongeveer 950 medewerkers, waarvan 450 ALS-ambulancezorgprofessionals (Wittekruis Ambulancezorg, z.d.). Deze 450 ALS-ambulancezorgprofessionals vormen samen de onderzoekspopulatie.

Om de onderzoeksvraag behorende bij het praktijkonderzoek te kunnen beantwoorden is er gekozen voor een clustersteekproef, waarbij ieder van de vijf RAV’s een cluster vormt. De enquêterespondenten vormden samen de clustersteekproef van de onderzoekspopulatie. Bij een clustersteekproef dienen de clusters normaal gesproken aselect gekozen te worden. In dit geval is specifiek gekozen voor de clusters RAV Noord-Holland-Noord en RAV Kennemerland, vanwege geografische ligging en praktische overwegingen. Aangezien er geen verschil bestaat tussen de werkzaamheden van de ALS-ambulancezorgprofessionals in gelijke rollen, bij de verschillende RAV ’s van Witte Kruis Ambulancezorg (de onderzoekspopulatie kwantitatief onderzoek), is de steekproef ook zonder aselecte keuze van de clusters representatief voor de hele onderzoekspopulatie.

De enquête bestond uit meerkeuzevragen en richtte zich op de ervaring met agressie, gebruikte interventies en behoefte aan verdere training. De respons was 62 van de 159 benaderde professionals, wat leidde tot een betrouwbaarheidsniveau van 90%.

Resultaten
Bijna de helft van alle respondenten (43,5%) geeft aan in de onderzoeksmaand minstens 1 keer met agressie te zijn geconfronteerd.

De resultaten van het praktijkonderzoek toonden aan dat ALS-ambulancezorgprofessionals gebruik maakten van verschillende technieken om agressie te hanteren. Enkele van deze technieken omvatten:

• Wachten op het sein “veilig” van de politie
• De-escalerend werken
• Toepassen van dwang of sedatie
• Vragen om achtergrondinformatie via de meldkamer

Er kwamen ook zorgen naar voren over de ineffectiviteit van het doen van aangifte bij agressie-incidenten, waarbij velen voelden dat aangiften vaak werden geseponeerd.

Enkele citaten:
“Wat ik eerder zei aangifte doen, het heeft totaal geen zin om aangifte te doen 3 zaken geseponeerd zogenaamd gebrek aan bewijs; zielig en opleiding komt in gevaar i.v.m. V.O.G. ze lopen al jaren te schreeuwen in Den Haag met handen af van onze hulpverleners. Zou zeggen kaats de bal terug op de rechtelijke macht”.

“Handen af van de hulpverleners. Maar ondertussen gebeurt er niets mee als het wel gebeurt. De hulpverlener wordt niet serieus genomen, wettelijk gezien”.

“Het is naar mijn mening te omslachtig voor ambulancepersoneel om aangifte te doen. Ook moet de medewerker met zijn gegevens bloot”.

“Persoonlijk denk ik dat vooral het eigen gedrag zeer belangrijk is bij het afzwakken van een vervelende situatie. Behalve bij een combinatie van alcohol en drugs. Dan bereik je die persoon niet meer”.

Aanbevelingen
Uit het onderzoek komen de volgende aanbevelingen naar voren:

1. Training en Scholing: Jaarlijkse trainingen in de-escalerend werken en zelfverdediging zouden beduidend verbeteren in de omgang met agressie.
2. Nazorg en Intervisie: Implementatie van intervisie als vast onderdeel van het werkproces, zodat ervaringen met agressie gedeeld kunnen worden en leerpunten kunnen worden besproken.
3. Politieke Aandacht: Er dient meer politieke aandacht te zijn voor de problematiek van geweld tegen hulpverleners, met als doel wetgeving die de bescherming van deze professionals versterkt.
4. Nazorgsystemen: Opzetten van speciaal geschoolde teams voor de nazorg na agressie-incidenten (naast het BOT team) die kunnen ondersteunen in bijvoorbeeld het doen van aangifte en andere zaken die voortvloeien uit het geweld/ agressieincident.
5. Registratie en Rapportage: Hulpverleners moeten aangiften en incidenten blijven registreren, zodat gegevens over agressie inzichtelijk worden en de problematiek beter kan worden aangepakt.

Vervolgonderzoek
Toekomstig onderzoek zou zich moeten richten op het effect van deze interventies en de impact van agressie op de mentale gezondheid van ambulancezorgprofessionals. Daarbij is een intensievere samenwerking m.b.t met ketenpartners, zoals politie en GGZ van belang.

Conclusie
De omgang met agressie binnen de ambulancezorg is een complexe uitdaging die vraagt om gerichte trainingen, beleidsaanpassingen en meer aandacht vanuit de politiek. Door het bespreekbaar te maken en interventies en trainingen te implementeren, kan de veiligheid en effectiviteit van ALS-ambulancezorgprofessionals verbeterd worden, wat niet alleen hen ten goede komt, maar ook de kwaliteit van zorg die aan patiënten wordt verleend.

De conclusie van dit onderzoek is dat ALS-ambulancezorgprofessionals behoefte hebben aan beter onderwijs, training en begrip van het beleid rond agressie om deze effectief te kunnen hanteren. Er zijn diverse interventies en technieken beschikbaar, maar het gebrek aan uniforme training en ondersteuning is een groot knelpunt.

Lees hieronder het volledige artikel van Lotte Korver