Meld je aan voor onze nieuwsbrief
Bij het aanmelden ga je akkoord met onze Privacy Policy
Compassie en bevlogenheid
Compassie is kort en simpel gezegd de wens om een ander te helpen zoals je ook zelf geholpen zou willen worden. Het is het filosofische en historische hart van de zorg. Dit is voor velen de initiële motivatie om in de zorg te werken. Dicht bij deze bron blijven, deze persoonlijke ?why? zorgt voor behoud van motivatie en een stabiele en onuitputtelijke energiebron. In het model van psycholoog Prof. Wilmar Schaufeli staat de persoonlijke hulpbron centraal bij het behoud van bevlogenheid.
De laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar compassie als persoonlijke drijfveer en hulpbron. Deze inzichten wijzen erop dat het een belangrijke factor is voor geluk en gezondheid. Ook is er sterk neurologisch bewijs dat deze vaardigheid te ontwikkelen en te versterken is. Reden ook om dit onderwerp in het curriculum en de na-en bijscholing een belangrijke plek te geven.
Figuur 1. Naar WEB model van Prof. W. Schaufeli. (Compassie is toegevoegd)
Compassie en beslisvaardigheid
Deze persoonlijk hulpbron kan dan ook als leidraad dienen bij het nemen van beslissingen. Hierbij wordt de samenhang tussen de verschillende rollen die je als zorgverlener hebt (zie het Canmeds model, fig. 2) veel duidelijker met elkaar in verband gebracht: als professional, communicator, maatschappelijk, samenwerker, opleider, gezondheidspromotor en manager. Het helpt je deze rollen duidelijker te zien.
Figuur 2. Het CanMeds-model
Compassie in het curriculum?
Compassie kan leidraad zijn een achter de verschillende complexe beslissingen die men neemt als zorgprofessional. Een ruime visie vanuit een op compassie geïnspireerde ethiek geeft je als zorgprofessional mogelijk betere beslisvaardigheid. De beslissing wordt genomen vanuit meer dimensies. Als zorgprofessional neem je de hele dag praktische beslissingen met soms grote gevolgen voor jezelf, voor je patiënten en voor je collega?s. Deze beslissingen kunnen alleen optimaal genomen worden als men de complexe factoren kan onderkennen en in kaart kan brengen. In dit kader willen we de nieuwe definitie van ?positieve gezondheid? van Machteld Huber met zijn 6 dimensies (figuur 3) graag benoemen: ?Health is the ability to adapt and self-manage .?
Compassie kan een stabiele grondhouding en ethisch kader bieden om samen met de patiënt, familie en collega?s besluiten te nemen over deze 6 pijlers en om te beslissen of handelen (of niet handelen) geïndiceerd is. Kort gezegd: wat is de meest compassievolle beslissing in deze voor de patiënt in zijn specifieke situatie? In de opleiding kan hier aandacht aan gegeven worden.
Compassie kun je trainen, maar hoe?
Wetenschappelijk
Het onderstaande model van Paul Gilbert geeft aan welke mentale vaardigheden (attributen) men kan ontwikkelen en welke skills hiervoor nodig zijn. Het is interessant om te onderzoeken hoe we deze aspecten terug kunnen laten komen in het curriculum bij de ontwikkeling van persoonlijke vaardigheden.
Figuur 3. 6 Pijlers voor positieve gezondheid(Machteld Huber, BMJ, 2011) 
Persoonlijk
Compassie gaat over aandacht, zelfinzicht, bevlogenheid en persoonlijk leiderschap. Compassie is iets heel persoonlijks. Sommige attributen zijn zeer sterk bij jezelf aanwezig, sommige zijn wellicht aan ontwikkeling toe. Werken in de gezondheidszorg biedt je uitgelezen mogelijkheid om dit verder te bestuderen en te ontwikkelen.
Compassie als leidraad in een curriculum
Onlangs hebben we met een aantal opleiders van het Julius Centrum, UMC Utrecht een begin gemaakt met ontwerpen van een nieuw curriculum voor farmacotherapeuten in de huisartsen praktijk. Om dit te doen hebben we middels de methode ?appreciative inquiry? gekeken naar alle aspecten van compassie die al aanwezig zijn in de huidige methodiek van onderwijs men is vervolgens gekeken naar methoden die wellicht toegevoegd kunnen worden.
Figuur 4. ?The Compassionate Mind? (naar P.Gilbert)
