Meld je aan voor onze nieuwsbrief
Bij het aanmelden ga je akkoord met onze Privacy Policy
Onderzoek naar geluid op de IC
Internist-intensivist Koen Simons (Jeroen Bosch Ziekenhuis in ‘s-Hertogenbosch)promoveerde onlangs op geluid en licht op de Intensive Care (IC). Met opmerkelijke resultaten. Sommige geluiden zijn net zo hard als voorbij denderende vrachtwagens.’
Door Eline Teunissen Fotografie Robert Delpeut
Venticare Magazine
Wat zijn de opmerkelijkste bevindingen over geluid uit uw onderzoek?
“Het geluid op de IC’s in Nederland blijkt te hard. Bovendien wijst het onderzoek uit dat 58% van het geluid veroorzaakt wordt door de IC-medewerkers zelf. Door de artsen en verpleegkundigen dus. Dit komt door de gespreksvoering en de handelingen van de zorgprofessionals. Deze geluiden dragen voor een belangrijk deel bij aan het overmatige geluid op de IC. Ik wil hiermee niet stellen dat we niet zo veel moeten praten op de IC. Communiceren is onvermijdelijk. Wel zouden we er op kunnen letten. Overigens ervaart de patiënt het geluid van alarmen als minder prettig dan gespreksgeluiden.”
Waarom heeft u specifiek voor dit onderwerp gekozen?
“Ik ben er bij toeval ingerold. In 2009 begon ik in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ‘s-Hertogenbosch. Mijn collega-intensivist Peter de Jager was bezig met een onderzoek naar het verbeteren van de omstandigheden van licht voor patiënten. In die tijd plaatsten ze in Eindhoven speciale sfeerverlichting in de cath-kamers genaamd Ambient Light van Philips. Dit lichtsysteem konden wij ook installeren op de IC. Vervolgens zijn we in samenwerking met Philips een onderzoek gestart naar licht en geluid en de beïnvloeding van het bioritme door dynamic light. Met als uitgangspunt voor het geluidsonderzoek: het koppelen van geluidsniveaus aan slaapkwaliteit.”
Hoe en waarom heeft u deze twee dingen aan elkaar gekoppeld?
“We vroegen ons af of de overmaat aan geluid werkelijk slecht is voor de slaap van IC-patiënten en of we die relatie konden aantonen. Vanuit die vraag zijn we nader gaan onderzoeken. Zo hebben we slaaponderzoek gekoppeld aan het geluidsonderzoek. Om een goede interpretatie te krijgen, hebben we gekozen om een speciale vragenlijst, de Richard Campbell Sleep Questionnaire, af te nemen bij niet-delirante patiënten. Daaruit bleek onder andere dat de patiënt het geluid van alarmen het minst prettig vindt.”
Waarom vindt de patiënt de alarmen storender?
“Het is best logisch dat men het lawaai van de apparatuur vervelender vindt dan dat van een gesprek. Abrupte en harde klanken (alarmen) worden sneller gezien als lawaai dan klanken die geleidelijk ontstaan (gesprek). Ik denk dat het geluid van een gesprek de wakkere patiënt zelfs kan geruststellen. Daarover zouden we kunnen overleggen met de patiënt: de deur open of dicht, zo min mogelijk geluid of juist een gesprek, het aanbieden van oordoppen of een oogkapje. Met een persoonlijke aanpak kunnen we het op de IC voor de patiënt wat minder traumatisch maken.”
Welke conclusies heeft u nog meer kunnen trekken uit het onderzoek?
“Uiteindelijk bleek dat de geluidsniveaus op alle IC’s te hoog zijn. Dit niveau, samen met de ernst van de ziekte, draagt in negatief opzicht bij aan de slaapkwaliteit van de IC-patiënt. Het aantal stille perioden in de nacht zorgt voor een betere slaapkwaliteit. De gemeten slaapkwaliteit bleek matig, maar in overeenkomst met waardes uit eerdere studies met IC-patiënten. Wat wij zorgspecialisten kunnen doen aan een betere subjectieve slaap van patiënten,is een steentje bijdragen aan de beïnvloeding van het geluidsniveau.”
Is er iets te doen aan de herrie van alarmen?
“Wij IC-professionals gaan vaak erg dogmatisch te werk als het gaat om monitoren en meten. De patiënt ligt op de IC dús zullen we alles meten en checken. We kunnen dit in sommige gevallen enorm beperken, want het grootste gedeelte van de alarmen gaat onnodig af. Zo kan het vergroten van de alarmgrenzen al leiden tot een aanzienlijke afname van het afgaan van harde alarmen, zonder dat dit ten koste gaat van de patiëntveiligheid. En die alarmen zijn hard: uit ons onderzoek kwamen pieken van 90 dBA (de geluidssterkte in decibel gecorrigeerd voor de gevoeligheid van het menselijk oor, red.) Dat is het equivalent van een voorbijrijdende vrachtwagen.”
De WHO beveelt eengeluidsniveau van 35 dBA aan in ziekenhuizen. Kan het geluid op de IC met bepaalde maatregelen het aanbevolen gehalte halen?
“De 35 dBA geldt niet specifiek voor IC-afdelingen. In de studie is aangetoond dat zelfs achtergrondruis in een ziekenhuiskamer al 38 dBA is. Er is dan niemand in de kamer; je hoort alleen een ruis van het ventilatiesysteem. Ik vind de aanbeveling niet reëel. Een niveau onder de 50 dBA zou een geweldige prestatie zijn. Wie weet is dat ook te merken bij patiënten en hun welzijn. IC-patiënten kiezen er niet voor hier te liggen. Ze liggen hier vanwege de noodzaak, omdat ze gemonitord, bewaakt en beademd moeten worden en daarbij hoort wellicht een hoger geluidsniveau dan dat we wenselijk achten. Het lawaai kan gefilterd worden om het te beperken, maar we kunnen het niet wegkrijgen.”
Zijn oordoppen een oplossing?
“Mogelijk. We zouden ze in sommige gevallen aan kunnen bieden, maar voor het gros van de patiënten is het niet mogelijk. Er is onderzoek dat zegt dat oordoppen het risico op een delier verminderen, maar sensorische deprivatie kan ook weer zorgen voor rare situaties. Stel je voor dat je gesedeerd op de IC ligt, beademd wordt, een oogkapje op hebt en oordoppen in hebt, dan houd je geen zintuigen keer over. Daarom moeten patiënten compos mentis zijn en geen sedatie krijgen. Als de toestand van de patiënt verbetert en hij of zij helder van geest is, dan kan het een oplossing bieden voor die enkele patiënt.”
Wat kunnen IC-medewerkers nog meer doen dan het aanbieden van oordoppen?
“We kunnen het een en ander met elkaar afspreken, zoals: de deuren niet hard dichttrekken, geen onnodige herrie maken, de alarmen zacht zetten en ‘s nachts zo min mogelijk interventies plegen. We moeten ons bewust worden van de herrie die we produceren. Dat is wat mij betreft ook het doel van dit onderzoek: het aanwakkeren van een bewustwordingsproces. Probeer ‘s nachts zachter te praten en doe de deur dicht. Of juist niet… Misschien vindt de patiënt het juist wel fijn de deur open te hebben. Vaak denken mijn collega’s en ik te weten wat de patiënt fijn vindt, maar we weten niet wat de impact is van het geluid. Hoe mooi is het als we écht persoonlijke zorg kunnen bieden aan iedere patiënt en waar mogelijk de patiënt zelf het een en ander kunnen laten beslissen?”
Koen Simons
Dr. Koen Simons (42) werkt als Internist-intensivist in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ‘s-Hertogenbosch. Hij startte in 2011 met het onderzoek naar licht en geluid op de IC. Afgelopen zomer promoveerde hij op zijn studie. Simons streeft naar een IC waar persoonlijke zorg primair staat en waar de IC-patiënt, waar mogelijk, zelf kan beslissen.
De reactie van een ex-IC-patiënt
Marianne Brackel is voorzitter van patiëntenorganisatie IC Connect en bestuurslid bij Stichting Family and Patient Centered Intensive Care (FCIC). Brackel is jeugdarts knmg (niet praktiserend) en ex-IC-patiënt.
“Tien jaar geleden lag ik op de IC wegens de ziekte van Wegener. Op de IC was er 24 uur per dag geluid en licht. Als je plat in een IC-bed ligt, kun je je heel moeilijk oriënteren. Je gehoor is dan heel belangrijk om te begrijpen wat er om je heen gebeurt. Je ligt als het ware met gespitste oren. Je hoort heel veel alarmen, waarvan je als patiënt niet begrijpt waar die voor zijn. Zo kwam ik er pas bij terugkeer op de IC achter dat ik de geluiden heb gehoord van acht patiënten. Ik lag blijkbaar in een ruimte die verbonden was met een andere kamer met IC-patiënten.
Het is goed dat de nieuwe IC’s éénpersoonskamers hebben en de alarmen naar de pieper van de IC-verpleegkundigen gestuurd worden. Dat zal heel erg uitmaken in het geluid dat je ervaart. Voor je dag- en nachtritme is stilte en het licht – en het ontbreken daarvan – heel belangrijk. Goed kunnen slapen is gewoon nodig voor je herstel, juist op de IC. Idealiter zou er een mooie balans op de IC moeten zijn tussen de totale overload van geluid die er vaak is en totale stilte. Want geluid, zoals gesprekken van het IC-team die je hoort, zorgt ook voor een stukje veiligheid en gezelligheid op de IC. Overdag is dat fijn, maar ‘s nachts niet. Dan moet het zo stil mogelijk zijn. Het gebruik van oordoppen? Voor je slaap is dat belangrijk, maar het maakt ook dat je je gehoor, je enige mogelijkheid om je te oriënteren, uitschakelt. Dat zal per persoon bekeken moeten worden.”
