Meld je aan voor onze nieuwsbrief
Bij het aanmelden ga je akkoord met onze Privacy Policy
Eline de Kok, verplegingswetenschapper en zelf verpleegkundige, pleit ervoor dat verpleegkundigen die niet altijd volgens het boekje handelen, dit meer in alle openheid zouden moeten doen en niet onder de radar zoals nu nog te vaak het geval is. Dit zou de zorg alleen maar ten goede komen. Welke rebelse acties onderneem jij eigenlijk al en wat kun je daarvan leren?
Een tijdje geleden werd ik geïnterviewd voor Venticare Plus over mijn promotieonderzoek naar ‘rebelse verpleegkundigen’. In dat gesprek vertelde ik hoe verpleegkundigen hun eigen pad durven te kiezen – niet uit eigenwijsheid, maar juist uit betrokkenheid bij hun patiënten. Dat zagen we ook tijdens de COVID-19-pandemie. Protocollen en regels schoten toen vaak tekort en wie écht goede zorg wilde leveren, moest durven af te wijken.
In dat interview zei ik ook dat het jammer is dat dit soort professioneel afwijken nog zo vaak onder de radar gebeurt. We noemen het zelden ‘leiderschap’, terwijl het dat in de kern wél is. Na afloop van het interview werd me gevraagd of ik niet vaker iets zou willen schrijven voor Venticare Plus, om dit thema verder te verkennen. Daar zeg ik natuurlijk volmondig ‘ja’ op, want het is precies mijn wens om mijn onderzoek dichter naar verpleegkundigen te brengen.
Dus hierbij: mijn eerste column.
Alternatief voor sondevoeding
Een van mijn patiënten moest starten met sondevoeding tijdens mijn dienst. Volgens de diëtist moest die voeding via een neusmaagsonde worden gegeven, en wel in de nacht, als bijvoeding. Maar deze patiënt had bij een eerdere opname een nare ervaring gehad met het plaatsen van een sonde. Ze was er zichtbaar gespannen onder en vertelde me dat ze er eigenlijk tegenop zag. Op papier was er geen ruimte voor discussie: deze vorm van bijvoeding hoorde via een neusmaagsonde. Punt.
Maar ik vond het geen passende oplossing gezien het leed van de patiënt – en ik zag een alternatief. In plaats van die sonde voor te schrijven ‘omdat het zo hoort’, ging ik in overleg met de patiënt. Samen besloten we dat zij de sondevoeding zelf zou drinken na de avondmaaltijd, als supplement. Daarnaast kon ze overdag gewoon haar andere voeding blijven eten.
Medisch gezien bleef de inname gelijk. Maar moreel, emotioneel en praktisch gezien was het een wereld van verschil.
Bewust beargumenteerd
Dit is precies wat ik bedoel met rebels leiderschap: geen ‘regelbrekerij’ om het breken, maar wél bewust, beargumenteerd en in overleg afwijken van het protocol om betere, menselijkere zorg te leveren. Precies dit soort situaties kom ik in mijn onderzoek vaak tegen. Alleen worden ze zelden zo benoemd – laat staan gevierd. Vaak verdwijnen ze in de marge van de overdracht, of blijven ze onbesproken ‘praktische oplossingen’.
Om daar verandering in te brengen, schreef ik kort na mijn promotie het boekje Oh nee! Een rebel in de zorg. Het is een uitnodiging om rebelse acties niet langer in de doofpot te stoppen, maar ze juist bespreekbaar te maken. Op de afdeling, tijdens overdrachten, in het teamoverleg. Niet om de regels te ondermijnen, maar om te zorgen dat regels ook écht blijven passen bij de praktijk.
Mijn hoop is dat het boekje op afdelingen komt te liggen – niet achter slot en grendel in een kast, maar op tafel, in de koffieruimte. Zodat we leren zien hoeveel waarde er zit in de grijze gebieden van de zorg, waar vakkennis, moreel kompas en samenwerking samenkomen.
Wat mij betreft is de ‘rebelse verpleegkundige’ niet degene die dwarsligt om het dwarsliggen, maar iemand die zegt: “Wat hier staat, werkt nu niet, en ik zie hoe het beter kan.” En die vervolgens handelt – niet in zijn of haar eentje, maar samen met collega’s. Die stappen zetten, dát is leiderschap. En dat verdient erkenning, reflectie en ruimte om ervan te leren.
In mijn komende columns neem ik jullie graag verder mee in hoe we dit kunnen versterken.
Maar voor nu: misschien is het al een mooi begin om jezelf en je team eens de vraag te stellen: welke rebelse acties ondernemen wij eigenlijk al en wat kunnen we daarvan leren?
Oh, je vindt me trouwens ook op LinkedIn en ik ben altijd op zoek naar mooie rebelse voorbeelden.
Wil je meer van dit soort verhalen lezen? Neem dan een abonnement op Venticare Plus, hét platform voor de Acute Zorg. Naast interviews, columns en artikelen, vind je hier ook webinars en lezingen van het Venticare Live-event.
